Giải Bài 43: Trọng lực, lực hấp dẫn – Kết nối tri thức

Mở đầu: Theo truyền thuyết, vào một ngày đẹp trời năm 1666, khi Niu-tơn đang ngồi suy nghĩ dưới bóng mát của một cây táo trong vườn, thì thấy một quả táo chín rơi. Theo em, hiện tượng này đã làm ông sinh ý tưởng gì về lực?

Theo truyền thuyết, vào một ngày đẹp trời năm 1666, khi Niu-tơn đang ngồi suy nghĩ dưới bóng mát

Lời giải:

Khi thấy quả táo rơi, ông đã đưa ra câu hỏi: Tại sao quả táo luôn rơi xuống mặt đất khi rụng khỏi cành cây, thay vì rơi ngang hoặc bay ngược lên. Khi đó, ông đã nảy sinh ý tưởng về một lực hút của Trái đất với vạn vật.

I. Lực hút của Trái Đất

Câu hỏi 1Tìm thêm ví dụ về lực hút của Trái Đất.

Lời giải:

Ví dụ về lực hút Trái Đất:

– Thả viên phấn từ trên cao rơi xuống đất nhờ lực hút của Trái đất.

Tìm thêm ví dụ về lực hút của Trái Đất

– Cuốn sách nằm yên trên bàn do lực hút của Trái Đất tác dụng vào quyển sách cân bằng với lực nâng của bàn.

Tìm thêm ví dụ về lực hút của Trái Đất

– Ném một quả bóng lên cao, ta thấy quả bóng lại rơi xuống đất do có lực hút Trái Đất tác dụng lên quả bóng.

Tìm thêm ví dụ về lực hút của Trái Đất

Câu hỏi 2: Lực nào sau đây là lực hút của Trái Đất?

– Lực làm cho chiếc thuyền nổi trên mặt nước.

– Lực kéo chiếc thuyền chìm xuống khi bị nước tràn vào.

– Lực đẩy thuyền đi theo dòng nước.

Lời giải:

– Lực làm cho chiếc thuyền nổi trên mặt nước: chính là lực nâng của nước tác dụng lên chiếc thuyển.

Lực nào sau đây là lực hút của Trái Đất

– Lực kéo chiếc thuyền chìm xuống khi bị nước tràn vào: chính là lực hút của Trái Đất tác dụng lên chiếc thuyển.

Lực nào sau đây là lực hút của Trái Đất

– Lực đẩy thuyền đi theo dòng nước: chính là lực đẩy của nước tác dụng lên chiếc thuyển.

Lực nào sau đây là lực hút của Trái Đất

Câu hỏi 3Các lực vẽ trong một mặt phẳng đứng dưới đây, lực nào có thể là lực hút của Trái Đất? Vì sao?

Các lực vẽ trong một mặt phẳng đứng dưới đây, lực nào có thể là lực hút của Trái Đất? Vì sao

Lời giải:

Lực vẽ trong hình c có thể là lực hút của Trái Đất. Vì lực hút của Trái Đất có phương thẳng đứng, chiều từ trên xuống dưới.

II. Trọng lượng và lực hút của Trái Đất

Hoạt độngHãy dự đoán trọng lượng của một vật quanh em, rồi dùng lực kế kiểm tra.

Lời giải:

Tùy dự đoán ở mỗi học sinh.

Ví dụ:

– Trọng lượng quyển vở ghi của em là 2 N.

Hãy dự đoán trọng lượng của một vật quanh em, rồi dùng lực kế kiểm tra

=> Sau khi dự đoán, em dùng lực kế để kiểm tra và thu được kết quả là: 1,8 N.

III. Trọng lượng và khối lượng

Câu hỏi: Trong các nội dung sau đây, nội dung nào phù hợp với khối lượng, với lực hút của Trái Đất, trọng lượng?

a. Có đơn vị đo là niuton.

b. Có đơn vị đo là kilogam.

c. Có phương và chiều.

d. Đo bằng lực kế.

e. Đo bằng cân.

g. Không có phương và chiều.

Lời giải:

– Nội dung phù hợp với khối lượng là: b, e, g.

– Nội dung phù hợp với lực hút của Trái Đất là: a, c, d.

– Nội dung phù hợp với trọng lượng là: a, d, g.

IV. Lực hấp dẫn

Câu hỏiTrái đất hút quả táo thì quả táo có hút Trái Đất không? Nếu có thì lực này gọi là gì?

Lời giải:

– Trái đất hút quả táo thì quả táo cũng hút Trái Đất.

– Lực này gọi là lực hấp dẫn.

Câu hỏiTrang phục của các nhà du hành vũ trụ có khối lượng khoảng 50 kg. Tại sao họ vẫn có thể di chuyển dễ dàng trên Mặt Trăng?

Trang phục của các nhà du hành vũ trụ có khối lượng khoảng 50 kg

Lời giải:

Họ vẫn có thể di chuyển dễ dàng trên Mặt Trăng vì trọng lượng trên Mặt Trăng của các nhà du hành vũ trụ (lực hút của Mặt Trăng lên người đó) chỉ bằng khoảng 1/6 trọng lượng của người đó trên Trái Đất.

Trang phục của các nhà du hành vũ trụ có khối lượng khoảng 50 kg

Em có thể:

– Dùng khái niệm lực hấp dẫn, trọng lượng, khối lượng để giải thích một số hiện tượng có liên quan thường gặp trong đời sống.

– Liên hệ giữa trọng lượng và khối lượng của vật:

Hãy dùng lực kế đo trọng lượng của các quả cân khối lượng 100 g, 200 g, 500 g và ghi kết quả vào vở theo mẫu bảng sau:

Liên hệ giữa trọng lượng và khối lượng của vật:

Từ kết quả đo trên hãy phát biểu mối liên hệ giữa trọng lượng và khối lượng.

Lời giải:

Ném một quả bóng lên cao, ta thấy quả bóng lại rơi xuống mà không phải bay thẳng lên trời:

Dùng khái niệm lực hấp dẫn, trọng lượng

Thả viên phấn rơi thẳng từ trên cao xuống đất:

Dùng khái niệm lực hấp dẫn, trọng lượng

Em hoàn thành bảng như sau:

Lần đoKhối lượng (m)Trọng lượng (P)
1100 g0,98 N
2200 g1,96 N
3500 g4,9 N

Từ kết quả đo trên, ta thấy trọng lượng P (đơn vị N) gần bằng 10 lần khối lượng m (đơn vị kg).