Mở đầu trang 155: Quá trình sống của loài bướm trong hình bên trải qua nhiều giai đoạn: giai đoạn trứng, giai đoạn sâu, giai đoạn kén, giai đoạn bướm trưởng thành. Đó là những giai đoạn sinh trưởng và phát triển của bướm. Sinh trưởng và phát triển là gì? Mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển như thế nào?
Lời giải:
Sinh trưởng là sự tăng lên về kích thước và khối lượng cơ thể do tăng lên về số lượng và kích thước tế bào.
Phát triển là những biến đổi của cơ thể sinh vật bao gồm ba quá trình liên quan mật thiết với nhau là sinh trưởng, phần hoá tế bào và phát sinh hình thái các cơ quan của cơ thể.
Sinh trưởng và phát triển là hai quá trình trong cơ thể sống có mối quan hệ mật thiết với nhau. Sinh trưởng tạo tiền đề cho phát triển. Phát triển sẽ thúc đẩy sinh trưởng.
I. Sinh trưởng và phát triển ở sinh vật
Câu hỏi thảo luận 1 trang 155: Quan sát Hình 34.1, em hãy nhận xét sự thay đổi về kích thước, hình thái và các cơ quan của cây hoa hướng dương.
Lời giải:
Cây càng trường thành hệ rễ, lá, thân cây càng phát triển về cấu trúc và kích thước. Đến thời điểm thích hợp cơ quan sinh sản của cây (Hoa) sẽ được tạo ra giúp cây duy trì nòi giống.
Câu hỏi thảo luận 2 trang 156: Quan sát Hình 34.2 và cho biết dấu hiệu sự sinh trưởng, sự phát triển của gà.
Lời giải:
– Dấu hiệu của sự sinh trưởng: sự tăng lên về kích thước và khối lượng cơ thể từ trứng đến gà con và gà trưởng thành.
– Dấu hiệu của sự phát triển: Cơ thể phân hóa, hoàn thiện đầy đủ các chức năng, như cánh to rộng, hoàn thiện lông và mào, có khả năng sinh sản.
Câu hỏi thảo luận 3 trang 156: Hãy cho biết mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển ở sinh vật
Lời giải:
Sinh trưởng và phát triển là hai quá trình trong cơ thể sống có mối quan hệ mật thiết với nhau. Sinh trưởng tạo tiền đề cho phát triển. Phát triển sẽ thúc đẩy sinh trưởng.
Luyện tập trang 156: Nhận biết sự sinh trưởng và phát triển ở sinh vật bằng cách hoàn thành bảng sau đây:
Lời giải:
II. Sinh trưởng và phát triển ở thực vật
Câu hỏi thảo luận 4 trang 156: Quan sát Hình 34.3 và cho biết mô phân sinh đỉnh và mô phân sinh bên có ở đâu trên cơ thể thực vật.
Lời giải:
– Mô phân sinh đỉnh nằm vị trí đỉnh của thân và rễ.
– Mô phân sinh bên phân bố theo hình trụ và hướng ra phía ngoài của thân.
Câu hỏi thảo luận 5 trang 157: Mô phân sinh đỉnh và mô phân sinh bên có vai trò gì đối với sự sinh trưởng của cây?
Lời giải:
– Mô phân sinh đỉnh có chức năng làm gia tăng chiều dài của thân và rễ.
– Mô phân sinh bên có chức năng làm tăng độ dày (đường kính) của thân, rễ, cành.
Luyện tập trang 157: Hãy kể tên một số loại cây có mô phân sinh bên.
Lời giải:
– Mô phân sinh bên chỉ có ở cây Hai lá mầm.
Câu hỏi thảo luận 6 trang 157: Quan sát Hình 34.4, hãy kể tên các giai đoạn trong vòng đời của cây cam và xác định các giai đoạn sinh trưởng và phát triển của cây cam.
Lời giải:
– Các giai đoạn trong vòng đời của cây cam: Hạt, cây con, cây trưởng thành, ra hoa, kết quả.
– Giai đoạn sinh trưởng: Cây mầm phát triển thành cây con, cây con lớn lên thành cây trưởng thành, quả non thành quả chín.
– Giai đoạn phát triển: Hạt nảy mầm, ra hoa, kết trái.
Luyện tập trang 157: Hãy vẽ vòng đời của một cây có hoa mà em biết
Lời giải:
Ví dụ:
– Vòng đời cây lê:
– Vòng đời cây cà tím:
– Vòng đời cây bí:
III. Sinh trưởng và phát triển ở động vật
Câu hỏi thảo luận 7 trang 157: Quan sát Hình 34.5 và cho biết hình thái của ếch qua các giai đoạn có điểm gì đặc biệt? Hãy xác định giai đoạn sinh trưởng và phát triển trong vòng đời của ếch.
Lời giải:
– Giai đoạn nòng nọc không hề giống với ếch trưởng thành. Nòng nọc có đầu thuôn nhỏ, thân hình và vây đuôi giống cá.
– Giai đoạn sinh trưởng và phát triển trong vòng đời của ếch:
+ Giai đoạn sinh trưởng: nòng nọc → nòng nọc 2 chân → nòng nọc 4 chân → Ếch con → ếch trưởng thành
+ Giai đoạn phát triển: Trứng → nòng nọc → ếch
Luyện tập trang 158: Em hãy vẽ sơ đồ quá trình sinh trưởng và phát triển của người qua các giai đoạn.
Lời giải:
Vận dụng trang 158: Em hãy tìm hiểu thêm về vòng đời của một số loài thực vật và động vật ở địa phương và viết một báo cáo ngắn khoảng 500 từ về các vấn đề tìm hiểu được.
Lời giải:
BÁO CÁO PHÂN TÍCH VÒNG ĐỜI CỦA CÁ CHÉP
– Môi trường sống: Nước ngọt.
– Cá chép thuộc lớp cá xương, đẻ trứng, thụ tinh ngoài, phát triển qua giai đoạn ấu trùng (cá con mới nở).
Đến mùa sinh sản. cá chép cái đẻ trứng với số lượng lớn từ 15 – 20 vạn trứng vào các cây thuỷ sinh. Cá chép đực bơi theo tưới tinh dịch chứa tinh trùng thụ tinh cho trứng (thụ tinh ngoài). Những trứng thụ tinh sẽ phát triển thành phôi. Ấu trùng cá con nở ra bắt đầu quá trình kiếm ăn, Cá trưởng thành là khi đã hoàn thiện và cấu tạo và kích thước, chúng sẽ bắt đầu một chu kì sinh sản mới.
Bài tập (trang 158)
Bài 1 trang 158: Sinh trưởng ở sinh vật là
A. quá trình tăng lên kích thước cơ thể do tăng lên về kích thước và số lượng tế bào.
B. quá trình tăng lên kích thước cơ thể do tăng lên về kích thước và số lượng mô.
C. quá trình tăng lên kích thước cơ thể do tăng lên về kích thước tế bào và mô.
D. quá trình tăng lên kích thước cơ thể do tăng lên về kích thước và sự phân hoá tế bào.
Lời giải:
A. quá trình tăng lên kích thước cơ thể do tăng lên về kích thước và số lượng tế bào.
Sinh trưởng là sự tăng lên về kích thước và khối lượng cơ thể do tăng lên về số lượng và kích thước tế bào.
Bài 2 trang 158: Cho các bộ phận sau:
| (1) Đỉnh rễ (2) Thân | (3) Chồi nách (4) Chồi đỉnh | (5) Hoa (6) Lá |
Mô phân sinh đỉnh không có ở
| A. (1), (2), (3). | B. (2), (3), (4). | C. (3), (4), (5). | D. (2), (5), (6). |
Lời giải:
D. (2), (5), (6).
Mô phân sinh đỉnh không nằm ở các vị trí hoa, thân , lá.
Mô phân sinh đỉnh nằm vị trí đỉnh của thân và rễ, có chức năng làm gia tăng chiều dài của thân và rễ.
Bài 3 trang 158: Hãy chỉ ra dấu hiệu cho thấy sự sinh trưởng và phát triển trong vòng đời của người.
Lời giải:
Ở người:
– Dấu hiệu của sự tăng trưởng là: Sự tăng về chiều cao và cân nặng cơ thể, tóc và móng mọc dài ra liên tục.
– Dấu hiệu của sự phát triển: Sự thay răng sữa ở trẻ, dấu hiệu hoàn thiện chức năng sinh sản (kinh nguyệt ở nữ, có dấu hiệu xuất tinh đầu tiên ở nam).