Mở đầu trang 93: Đưa chậu cây hoa giấy trồng ngoài sáng vào trong nhà, em hãy dự đoán hiện tượng xảy ra đối với cây hoa giấy sau 1 thời gian (khoảng một tháng). Dựa vào phương trình tổng quát của quang hợp, cho biết những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiện tượng đó.
Lời giải:
Quan sát phương trình quang hợp
Em dự đoán:
– Cây hoa giấy không thể quang hợp bình thường.
– Lá cây sẽ bị úa màu sau một thời gian dài ở trong nhà.
Những yếu tố ảnh hưởng đến quá trình quang hợp là:
– Ánh sáng;
– Nước;
– Carbon dioxide;
– Nhiệt độ.
I. Các yếu tố ảnh hưởng đến quang hợp
Câu hỏi 1 trang 93: Lấy ví dụ những cây ưa ánh sáng mạnh và những cây ưa ánh sáng yếu.
Lời giải:
Luyện tập 1 trang 93: Quan sát hình 19.2, cho biết cây nào ưa ánh sáng mạnh và cây nào ưa ánh sáng yếu. Vì sao?
Lời giải:
– Cây ưa sáng yếu là: Cây trầu không, vì có phiến lá thường rộng, màu xanh sẫm, cây thấp nhỏ mọc dưới bóng cây khác.
– Cây ưa sáng mạnh là: Cây bạch đàn, vì có phiến lá nhỏ, màu xanh sáng, thân cây cao lớn, thường mọc ở nơi quang đãng.
Vận dụng 1 trang 93: Vì sao trong nông nghiệp để tăng năng suất một số loại cây trồng người ta thường dùng đèn chiếu sáng vào ban đêm?
Lời giải:
Trong nông nghiệp để tăng năng suất một số loại cây trồng người ta thường dùng đèn chiếu sáng vào ban đêm, điều này giúp tăng cường độ quang hợp của cây từ đó giúp tăng tổng hợp chất hữu cơ của loài cây đó → tăng năng suất cây trồng.
Câu hỏi 2 trang 94: Từ kết quả trong bảng 19.1, cho biết ánh sáng mạnh hay yếu có ảnh hưởng đến quang hợp rong đuôi chó như thế nào.
Lời giải:
Cường độ ánh sáng càng mạnh → cường độ quang hợp càng mạnh → Số lượng bọt khí oxygen sinh ra càng nhiều.
Vận dụng 2 trang 94: Vì sao nhiều giống cây trồng muốn thu năng suất cao thì không nên trồng cây với mật độ quá dày? Nêu ví dụ.
Lời giải:
Các cây ưa sáng cần cường độ chiếu sáng, thời gian chiếu sáng dài, nên cần trồng trong các môi trường quang đãng để đạt hiệu quả quang hợp mạnh nhất, thu được năng suất cao nhất.
Vận dụng 3 trang 94: Vì sao nhiều giống cây cảnh trồng ở chậu để trong nhà vẫn xanh tốt? Nêu ví dụ.
Lời giải:
Các cây trồng trong nhà thường là các cây ưa sáng yếu (ưa bóng), các cây này không cần cường độ chiếu sáng mạnh, thời gian chiếu sáng dài để phát triển.
Ví dụ:
Câu hỏi 3 trang 95: Đọc thông tin ở bảng 19.2, và cho biết ảnh hưởng của nồng độ carbon dioxide đến quang hợp ở cây đậu xanh và cây bị đỏ.
Lời giải:
Nếu nồng độ carbon dioxide tăng lên thì quang hợp tăng nhưng nếu nồng độ carbon dioxide tăng cao quá thì quang hợp giảm.
Câu hỏi 4 trang 95: So sánh cường độ quang của cây đậu xanh và bí đỏ ở cùng một nồng độ carbon dioxide. Từ đó, có thể rút ra kết luận gì?
Lời giải:
Dựa vào số liệu ta có sơ đồ:
Quan sát biểu đồ ta thấy, ở cùng nồng độ khí CO2 (%) cây bí đỏ có cường độ quang hợp cao hơn cây đậu.
Ta thấy rằng:
– Ở cùng nồng độ khí CO2 (%) cây bí đỏ có cường độ quang hợp cao hơn cây đậu.
Giải thích:
– Cây bí và cây đậu khác nhau về cấu tạo, cũng như mỗi loài cây lại có nhu cầu khác nhau về ánh sáng.
Câu hỏi 5 trang 95: Nêu ảnh hưởng của nước đến quá trình quang hợp của cây xanh.
Lời giải:
Nước là nguyên liệu của quá trình quang hợp ở cây xanh.
– Khi cây hấp thụ đủ nước, quang hợp diễn ra bình thường.
– Khi cây thiếu nước, khí khổng đóng lại, lượng carbon dioxide khuếch tán vào là cây giảm dẫn tới quang hợp giảm.
Luyện tập 2 trang 95: Lấy ví dụ cây có nhu cầu nước khác nhau ở mỗi giai đoạn phát triển.
Lời giải:
Nhu cầu nước của cây hồ tiêu kinh doanh khác biệt so với các loại cây trồng khác:
– Cây Hồ tiêu cần tưới nước thường xuyên khi mới trồng;
– Giai đoạn phân hóa mầm hoa (xiết nước) có thời gian 30-45 ngày, thường không tưới, hoặc tưới với lượng rất nhỏ;
– Giai đoạn ra hoa tạo quả thì cẩn phải tưới, nhưng không tưới quá nhiều, nguy cơ tạo điều kiện cho bệnh chết nhanh, chết chậm của cây phát triển.
Vận dụng 4 trang 95: Kể tên những cây cần nhiều nước, những cây cần ít nước ở địa phương.
Lời giải:
Gợi ý:
Vận dụng 5 trang 95: Vì sao trong trồng trọt muốn thu được năng suất cao thì cần tưới đủ nước cho cây trồng?
Lời giải:
Nước là nguyên liệu cho quang hợp ở cây xanh.
– Cây thiếu hoặc thừa nước đều ảnh hưởng đến quá trình quang hợp.
– Khi cây hấp thụ đủ nước, quang hợp diễn ra bình thường.
– Khi cây thiếu nước, khí khổng đóng lại, lượng carbon dioxide khuếch tán vào là cây giảm dẫn tới quang hợp giảm.
Câu hỏi 6 trang 96: Nêu ảnh hưởng của nhiệt độ đến quang hợp ở thực vật.
Lời giải:
Nhiệt độ không khí có ảnh hưởng tới các phản ứng trong quang hợp của thực vật.
Khi nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp, quang hợp của hầu hết các loại cây đều bị giảm hoặc ngừng trệ.
Câu hỏi 7 trang 96: Đọc thông tin bảng 19.3, cho biết ảnh hưởng của nhiệt độ đến quang hợp ở cây cà chua. Cây quang hợp mạnh nhất ở nhiệt độ nào?
Lời giải:
Quan sát bảng 19.3 ta thấy:
– Cây quang hợp mạnh nhất ở nhiệt độ 21°C.
– Ở ngưỡng nhiệt quá cao (35°C) hay quá thấp (13°C) cây quang hợp yếu có thể đã đến phân hủy hạt diệp lục → Chết cây.
Câu hỏi 8 trang 96: Có phải cứ tăng nhiệt độ là cường độ quang hợp tăng lên theo không?
Lời giải:
Không phải cứ tăng nhiệt độ lên là cường độ quang hợp sẽ tăng lên.
Khu nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp, quang hợp của hầu hết các loại cây đều bị giảm hoặc ngừng trệ.
Tìm hiểu thêm trang 96: Người trồng cây ăn quả, rau và hoa trong nhà kính tìm cách cải thiện hiệu quả quang hợp của cây bằng cách sử dụng đèn LED với màu sắc và cường độ ánh sáng phù hợp từng loài. Giải thích tại sao.
Lời giải:
Mỗi loài cây phù hợp với nhiệt độ, lượng nước, và cường độ ánh sáng khác nhau. Trồng cây trong nhà kính, là trồng cây trong môi trường nhân tạo, mà ở đó người nông dân có thể tối ưu tất cả các điều kiện, sao cho phù hợp với từng loại cây trồng, từ đó giúp đạt hiệu quả năng xuất cao nhất.
Vận dụng 6 trang 96: Vì sao trong thực tiễn người ta cần chống nóng và chống rét cho cây trồng? Nêu ví dụ biện pháp chống nóng, chống rét cho cây
Lời giải:
– Trong sản xuất người ta cần có các biện pháp chống nóng chống rét để đảm bảo hiệu suất quang hợp và năng suất cây trồng.
– Ví dụ:
Biện pháp chống nóng cho cây:
Biện pháp chống rét cho cây:
II. Ý nghĩa thực tiễn của việc trồng và bảo vệ cây xanh
Câu hỏi 9 trang 96: Cho biết hậu quả của việc cháy rừng và chặt phá rừng đầu nguồn.
Lời giải:
Hậu quả của việc cháy rừng và chặt phá rừng đầu nguồn:
– Tăng lượng khí CO2 Giảm lượng khí O2, gây hiệu ứng nhà kính.
– Cây xanh giúp giữ nước, mất cây xanh dễ gây hiện tượng lũ quét, sạt lở đất vào mùa mưa, hạn hán vào mùa khô.
– Cây xanh giúp điều hòa không khí, mát cây xanh rừng mất chức năng điều hòa không khí.
– Làm mất nơi sinh sống và dinh dưỡng của nhiều loài động vật.
Câu hỏi 10 trang 97: Quan sát hình 19.4 và đọc thông tin mục II, cho biết.
a) Vai trò của cây xanh, các vai trò này do đâu mà có.
b) Ý nghĩa của việc trồng và bảo vệ cây xanh.
Lời giải:
a)
– Quang hợp của cây xanh có vai trò cung cấp chất hữu cơ và năng lượng cải thiết cho sự sống.
– Trong chuỗi thức ăn tự nhiên, các sinh vật tự dưỡng thông qua quang hợp tạo ra nguồn thức ăn cho nhiều sinh vật khác.
– Quá trình quang hợp giúp cân bằng lượng oxygen và carbon dioxide trong không khí.
=> Những vai trò này có được nhờ khả năng quang hợp của cây xanh.
b) Con người đang phải đối mặt với nhiều hậu quả do việc chất phá rừng bừa bãi Mất rừng đầu nguồn gây ra ngập lụt, lũ quét, sạt lở đất, mất nơi sinh sống của động vật,… Diện tích rừng giảm thì lượng oxygen giản, lượng carbon dioxide tăng lên gây hiệu ứng nhà kính làm nhiệt độ Trái Đất tăng lên.
=> Vì vậy, chúng ta cần trồng nhiều cây xanh và bảo vệ rừng.
Vận dụng 7 trang 97: Hãy viết một đoạn văn ngắn về phong trào trong và bảo vệ cây xanh ở địa phương.
Lời giải:
Chủ nhật vừa rồi trường em tổ chức chương trình trồng cây xanh để bảo vệ môi trường, em và các bạn đã tham gia rất vui. Đó là một ngày đẹp trời, cầm trên tay những hạt giống cây trồng em háo hức cùng các bạn đến trường. Bạn nào cũng cầm theo rất nhiều cây non, nào là cây hoa hồng, cây hoa 10 giờ, có bạn cầm theo hạt giống trồng cây hoa phượng… Cô giáo phân công hai bạn một chiếc xẻng nhỏ, nhóm nào trồng được nhiều cây nhất thì sẽ được thưởng một bông hoa điểm tốt. Chúng em vui thích vô cùng vì vừa được trồng cây bảo vệ môi trường vừa có cơ hội được thưởng hoa điểm tốt. Bạn nào cũng lấm lem bùn đất nhưng nhìn những chồi non được trồng thì ai cũng đều rất vui. Chỉ một buổi sáng mà sân vườn của trường em đã được trồng đầy ắp những hàng hoa, hàng cây xanh. Em rất thích trồng cây, từ giờ em sẽ tích cực tham gia hơn các hoạt động trồng cây, vì trồng cây giúp ích cho môi trường.
Vận dụng 8 trang 97: Em phải làm gì để góp phần trồng thêm nhiều cây xanh?
Lời giải:
Địa phương em có phong trào:
– Phủ xanh đất trống đồi trọc;
– Tổ chức ngày tết trồng cây vào mùa xuân;…
Luyện tập 3 trang 97: Dựa vào phương trình quang hợp, giải thích vai trò của cây xanh trong tự nhiên.
Lời giải:
Quan sát phương trình quang hợp
Vai trò của cây xanh trong tự nhiên:
– Cây xanh giúp điều hòa không khí.
– Điều hòa dòng chảy giúp, phòng tránh sạt lở, lũ quét vào mùa mưa; hạn hán vào mùa khô.
– Lượng oxi mà thực vật nhả ra giúp các sinh vật khác hô hấp, duy trì sự sống.
– Các chất hữu cơ do thực vật tạo ra là thực ăn cho nhiều sinh vật khác, góp phần vào chu trình sinh địa hóa trong tự nhiên
– Vai trò của cây xanh với động vật
+ Cung cấp oxi và thức ăn cho động vật
+ Cung cấp nơi ở và nơi sinh sản cho động vật
– Vai trò của cây xanh với con người
+ Thực vật có công dụng nhiều mặt: như cung cấp lương thực, thực phẩm, gỗ …
Luyện tập 4 trang 97: Nêu ý nghĩa câu thơ của Bác Hồ:
Mùa xuân là Tết trồng cây
Làm cho đất nước càng ngày càng xuân.
Lời giải:
Mùa xuân, khí hậu ấm áp, cây cối đâm chồi nảy lộc và phát triển mạnh mẽ nhất, đây chính là thời điểm trồng cây thích hợp trong năm. Bác đã khởi xướng ra một phong trào rất có ý nghĩa là trồng cây vào những ngày Tết cổ truyền của dân tộc: “Mùa xuân là Tết trồng cây”. Trồng cây không chỉ đem lại lợi ích trước mắt cho cuộc sống của con người mà còn đem lại lợi ích lâu dài cho xã hội, đất nước.