Giải Bài 12: Sóng âm – Kết nối tri thức

Mở đầu trang 60: Trong lịch sử, khi phương tiện truyền thông còn chưa phát triển, để phát hiện quân địch đang di chuyển bằng ngựa, người ta lại áp tai xuống đất và có thể nghe được tiếng vó ngựa cách xa vài kilômét. Tại sao?

Lời giải:

Vì âm thanh truyền tốt nhất trong môi trường chất rắn.

I. Dao động và sóng

Câu hỏi trang 60: Tìm thêm ví dụ về dao động.

Lời giải:

Khái niệm dao động: Các chuyển động qua lại quanh một vị trí cân bằng được gọi là dao động.

Ví dụ về dao động:

– Một lò xo được cố định một đầu được treo thẳng đứng, gắn một quả nặng vào đầu kia của lò xo thấy lò xo di chuyển lên xuống.

– Chuyển động của con lắc trong đồng hồ quả lắc.

– Dao động khi em bé chơi xích đu.

Câu hỏi trang 61: Hãy tìm thêm ví dụ về sự truyền dao động tạo thành sóng

Lời giải:

Khái niệm: sóng là sự lan truyền dao động trong môi trường.

Ví dụ:

– Ném viên sỏi xuống mặt hồ nước thấy dao động tạo thành sóng trên mặt nước hình tròn.

– Buộc cố định một đầu sợi dây, khi cho đầu kia dao động thì dao động này cũng được sợi dây truyền đi tạo thành sóng trên dây.

II. Nguồn âm

Hoạt động trang 61: Hãy thực hiện thí nghiệm đơn giản sau: gảy đàn (Hình 12.4b), gõ vào âm thoa (Hình 12.4d) để chứng tỏ âm truyền được trong không khí.

Lời giải:

Học sinh tự thực hành.

Câu hỏi trang 61: Tìm thêm ví dụ về vật dao động phát ra âm thanh.

Lời giải:

Ví dụ về vật dao động phát ra âm thanh:

– Âm thanh phát ra từ màng loa

– Âm thanh phát ra từ tiếng chuông nhà chùa

– Âm thanh phát ra từ dây đàn khi đánh đàn ghi-ta.

III- Sóng âm

Câu hỏi trang 62: Tìm thêm ví dụ cho thấy sóng âm truyền từ nguồn âm theo mọi phương ra môi trường xung quanh.

Lời giải:

Khi đánh trống, mặt trống dao động làm cho lớp không khí tiếp xúc với nó dao động. Lớp không khí dao động này lại làm cho lớp không khí kế tiếp dao động. Cứ thế các dao động của nguồn âm được không khí truyền tới tai ta, làm cho màng nhĩ dao động. Do đó ta nghe thấy âm phát ra từ nguồn âm.

IV. Các môi trường truyền âm

Câu hỏi trang 62: Trong Hình 12.6, khi bạn A úp cốc vào tai thì nghe được tiếng bạn B nói, nhưng nếu bạn A đưa cốc ra xa tai thì không nghe được tiếng bạn B nói. Hiện tượng này chứng tỏ điều gì; có thể rút ra nhận xét gì về môi trường truyền âm?

Lời giải:

– Hiện tượng này chứng tỏ âm thanh được truyền qua sợi dây giúp bạn A nghe được tiếng bạn B nói.

– Nhận xét: Âm thanh truyền qua môi trường chất rắn.

Hoạt động trang 62: Trong thí nghiệm mô tả ở hình 12.7 khi nhúng hộp đựng đồng hồ báo thức đang kêu vào nước thì có còn nghe tiếng chuông báo thức không? Làm thí nghiệm kiểm tra để chứng tỏ âm truyền được trong chất lỏng.

Lời giải:

– Trong thí nghiệm mô tả ở hình 12.7 khi nhúng hộp đựng đồng hồ báo thức đang kêu vào nước thì ta vẫn còn nghe được tiếng chuông báo thức.

– Học sinh tự làm thí nghiệm kiểm chứng.

Câu 1 trang 63: Tìm thêm ví dụ về âm truyền trong chất khí, chất rắn và chất lỏng.

Lời giải:

Ví dụ:

– Áp tai xuống đất có nghe thấy tiếng bước chân => truyền qua chất rắn.

– Con người nói chuyện với nhau => truyền qua chất khí

– Khi lặn dưới nước ta vẫn nghe được tiếng của bọt nước quanh ta => truyền qua chất lỏng.

Câu 2 trang 63: Hãy trả lời câu hỏi nêu ra ở phần mở đầu của bài học.

Lời giải:

Tiếng vó ngựa: Âm phát ra do bước chân ngựa chạm đất.

Xem đất là vật rắn, do đó đất là môi trường truyền âm tốt hơn không khí, nhờ đó khi áp tai xuống đất ta có thể nghe rõ tiếng vó ngựa ở khoảng cách xa mà tai đặt trong không khí có thể không nghe rõ.