Bài 6. Các phân tử sinh học trong tế bào

Tại sao dựa vào kết quả xét nghiệm DNA, người ta có thể xác định được hai người thất lạc nhiều năm có quan hệ huyết thống với nhau, cũng như có thể tìm ra hung thủ chỉ từ một mẫu mô rất nhỏ có ở hiện trường?

I. Khái quát về các phân tử sinh học trong tế bào

1. Phân tử sinh học là gì? Kể tên một số phân tử sinh học trong tế bào.

II. Các phân tử sinh học trong tế bào

1. Carbohydrate

2. Dựa vào tiêu chí nào để phân loại carbohydrate?

3. Cấu tạo các loại đường đơn trong Hình 6.1 có đặc điểm gì giống nhau?

4. Hãy kể tên một số loại thực phẩm có chứa các loại đường đôi.

5. Quan sát Hình 6.3a và cho biết các phân tử cellulose liên kết với nhau như thế nào để hình thành vi sợi cellulose.

6. Nêu vai trò của carbohydrate. Cho ví dụ.

Tại sao các vận động viên chơi thể thao thường ăn chuối chín vào giờ giải lao?

2. Lipid

7. Tại sao lipid không tan hoặc rất ít tan trong nước?

8. Lipid đơn giản được cấu tạo từ những thành phần nào?

9. Cấu tạo của acid béo no và không no có gì khác nhau?

Ở bề mặt lá của một số cây như khoai nước, chuối, su hào có phủ một lớp chất hữu cơ. Lớp chất hữu cơ này có bản chất là gì? Hãy cho biết vai trò của chúng.

10. Quan sát Hình 6.5 và đọc đoạn thông tin, hãy cho biết cấu tạo của steroid có gì khác so với các loại lipid còn lại.

11. Kể tên một số loại thực phẩm giàu lipid.

12. Lipid có những vai trò gì đối với sinh vật? Cho ví dụ.

3. Protein

13. Tại sao các loại protein khác nhau có chức năng khác nhau?

14. Kể tên các loại thực phẩm giàu protein.

15. Quan sát Hình 6.8, hãy cho biết:

16. Xác định các ví dụ sau đây thuộc vai trò nào của protein.

Tại sao thịt bò, thịt lợn và thịt gà đều được cấu tạo từ protein nhưng chúng lại khác nhau về nhiều đặc tính?

4. Nucleic acid

17. Quan sát Hình 6.11, hãy cho biết thành phần và sự hình thành của một nucleotide. Có bao nhiêu loại nucleotide? Nucleotide cấu tạo nên DNA và RNA khác nhau như thế nào?

18. Quan sát Hình 6.12, hãy cho biết mạch polynucleotide được hình thành như thế nào. Xác định chiều hai mạch của phân tử DNA.

19. Tính bền vững và linh hoạt trong cấu trúc của DNA có được là nhờ đặc điểm nào?

20. Nhờ quá trình nào mà thông tin trên DNA được di truyền ổn định qua các thế hệ?

21. Quan sát Hình 6.13, hãy lập bảng phân biệt ba loại RNA dựa vào các tiêu chí sau: dạng mạch (kép hay đơn, xoắn hay thẳng), liên kết hydrogen (có hay không có).

Tại sao thế hệ con thường có nhiều đặc điểm giống bố mẹ?

Trong khẩu phần ăn cho người béo phì, chúng ta có nên cắt giảm hoàn toàn lượng lipid không? Tại sao?

Bài tập

1. Đặc điểm nào giúp cellulose trở thành hợp chất bền vững có chức năng bảo vệ tế bào?

2. Phân biệt cấu tạo, chức năng của DNA và RNA.

3. Hãy tìm hiểu và giải thích tại sao một số vi sinh vật sống được ở trong suối nước nóng có nhiệt độ xấp xỉ 100 °C mà protein của chúng không bị biến tính.

4. Tại sao các loài động vật sống ở vùng cực thường có lớp mỡ dưới da dày hơn so với các loài sống ở vùng nhiệt đới?

5. Người ta tiến hành tổng hợp các đoạn DNA nhân tạo trong ống nghiệm, quá trình này được xúc tác bởi enzyme A (có bản chất là protein). Ở nhiệt độ 30 °C, sau hai giờ, người ta nhận thấy số lượng DNA tăng lên. Sau đó, tăng nhiệt độ lên 50°C thì trong hai giờ tiếp theo, số lượng DNA không tăng lên nữa. Biết cấu trúc của DNA không bị thay đổi khi nhiệt độ tăng. Hãy giải thích tại sao.