Mở đầu
Các công trình xây dựng, đồ dùng trong nhà đều được làm từ các nguyên liệu có sẵn trong tự nhiên như đá, cát, gỗ, kim loại,…Vậy nguyên liệu có tính chất gì? Chúng được khai thác, sử dụng như thế nào?
Lời giải:
Nguyên liệu có nhiều tính chất vật lí, hóa học với những công dụng khác nhau. Ví dụ: Kim loại nhôm được sản xuất từ quặng boxit, được sửu dụng trong công nghiệp cũng như các sản phẩm gia dụng trong gia đình. Gỗ được khai thác từ các rừng cây, sử dụng để đun nấu, làm giấy, xây dựng,…
1. Một số nguyên liệu thông dụng
1: Em hãy quan sát và cho biết các nguyên liệu trong hình 13.1 tương ứng các nguyên liệu nào sau đây: cát, quặng bauxite, đá vôi, tre.
Lời giải:
a, đá vôi
b, quặng bauxite
c, cát
d, tre
2: Có thể tạo nên vật liệu và sản phẩm nào từ các nguyên liệu trong hình 13.1
Lời giải:
– Cát: làm thủy tinh, xây dựng,…
– Quặng bauxite: luyện nhôm
– Đá vôi: xi măng, vôi, …
– Tre: đan sọt, rổ, , đũa, tăm,…
2. Một số tính chất và ứng dụng của nguyên liệu
3: Tìm hiểu về một số nguyên liệu sử dụng trong đời sống và trong công nghiệp, em hãy hoàn thành thông tin theo mẫu bảng 13.1
Lời giải:
3. Sử dụng nguyên liệu an toàn, hiệu quả và bảo đảm sự phát triển bền vững
4: Quan sát hình 13.2 và 13.3, em hãy cho biết việc khai thác các nguyên liệu khoáng sản tự phát có đảm bảo an toàn không? Giải thích
Lời giải:
Việc khai thác nguyên liệu tự phát không đảm bảo an toàn. Bởi vì có thể gây mất an toàn lao động khi khai thác ( sụt lún, sập mỏ, sập quặng,…) đồng thời cũng gây ảnh hưởng đến môi trường và cạn kiệt nguồn tài nguyên thiên nhiên
5: Sử dụng nguyên liệu như thế nào để đảm bảo an toàn, hiệu quả?
Lời giải:
Sử dụng nguyên liệu an toàn hiệu quả: cần phải thu hồi và tái sử dụng và sử dụng tối đa các nguồn nguyên liệu; khai thác theo công nghệ hiện đại và quy trình khép kín; không nên khai thác nguyên liệu từ các nguồn bừa bãi.
6: Em hãy nêu một số biện pháp sử dụng nguyên liệu an toàn, hiệu quả và bảo đảm sự phát triển bền vững
Lời giải:
Một số biện pháp sử dụng nguồn nguyên liệu an toàn và hiệu qua và đảm bảo sự phát triển bền vững:
– Sử dụng tối đa các chất thải công nghiệp và dân dụng để làm nguyên liệu để sản xuất vật liệu xây dựng thay cho nguyên liệu tự nhiên
– Hạn chế xuất khẩu nguyên liệu khô mà nên đầu tư công nghệ sản xuất những sản phẩm có giá trị
– Quy hoạch khai thác nguyên liệu quặng, đá vôi theo công nghệ hiện đại, quy trình khép kín,… để tăng hiệu suất khai thác tài nguyên và bảo vệ môi trường
– Thu gom và tái chế các nguyên liệu đã qua sử dụng
Luyện tập
1: Tại sao phải sử dụng nguyên liệu an toàn, hiệu quả và bảo đảm sự phát triển bền vững?
Lời giải:
Bởi vì nguyên liệu sản xuất không phải là nguồn tài nguyên vô hạn, do đó cần sử dụng chúng một cách hiệu quả, tiết kiệm, an toàn, và hài hòa sẽ để đảm bảo lợi ích kinh tế, xã hội và môi trường.
2: Em hãy kể tên một số đồ vật trong gia đình và cho biết chúng được tạo ra từ nguyên liệu nào
Lời giải:
Một số đồ vật trong gia đình:
+ Bàn ghế từ gỗ,
+ Đũa bằng Tre
+ Ấm, xong bằng nhôm
+ Chậu bằng nhựa,…
Vận dụng
Em có thể làm được những sản phẩm nào khi sử dụng chất thải sinh hoạt làm nguyên liệu?
Lời giải:
Một số sản phẩm khi sử dụng chất thải làm nhiên liệu là:
+ Rác từ thực vật (rau, củ,…): làm phân bón
+ Chai lọ vứt đi: tái sử dụng làm cốc đựng bút, bình hoa,…
Bài tập
Bài 1: Tại sao nói nguyên liệu không phải là nguồn tài nguyên vô hạn?
Lời giải:
Nguyên liệu không phải là nguồn tài nguyên vô hạn bởi vì chúng được hình thành trong tự nhiên với số lượng hạn chế và không thể tái tạo lại được hoặc mất đến hằng trăm triệu năm mới có thể được tái tạo lại.
Bài 2: Tại sao nhà máy sản xuất xi măng thường xây dựng ở địa phương có núi đá vôi?
Lời giải:
Bởi vì đá vôi là nguyên liệu vô cùng quan trọng và cần thiết để sản xuất xi măng. Các nhà máy sản xuất được đặt gần địa phương có núi đá vôi để thuận tiện cho quá trình cung cấp nguyên liệu sản xuất hơn, lợi ích về mặt kinh tế.
Bài 3: Em hãy mô tả sơ đồ về chuỗi cung ứng một nguyên liệu cụ thể.
Lời giải:
Chuỗi cung ứng: khai thác đá vôi => sản xuất xi măng => phân phối đến các công trường xây dựng => xây dựng công trình=> thu hồi và tái sử dụng
Bài 4: Nhà máy sản xuất rượu vang dùng quả nho để lên men. Vậy nho là
A. vật liệu.
B. nhiên liệu.
C. nguyên liệu.
D. khoáng sản.
Lời giải:
Đáp án C
Bài 5: Cho các từ: vật liệu, nhiên liệu, nguyên liệu. Hãy chọn từ phù hợp với chỗ trống để hoàn thành các câu sau:
a) Nước biển là (1)… dùng để sản xuất muối ăn, muối ăn là (2)… đùng để sản xuất nước muối sinh lí.
b) Xi măng là (1) … dùng để làm bê tông trong xây dựng, Đá vôi là (2)… dùng để sản xuất xi măng.
Lời giải:
a, (1) nguyên liệu; (2) vật liệu
b, (1) vật liệu; (2) nguyên liệu
Bài 6: Sơ đồ sau đây cho thấy cây mía có nhiều ứng dụng trong thực tế:
Trong sơ đồ trên, hãy cho biết đâu là vật liệu, nguyên liệu, nhiên liệu?
Lời giải:
Vật liệu: thân mía, nước mía, bã mía, rỉ đường, đường ăn.
Nguyên liệu: cây mía.
Nhiên liệu: Bã mía, lá mía, rễ mía.